Την εβδομάδα που μόλις τελείωσε, ειδησεογραφικοί και «ειδησεογραφικοί» ιστοτόποι αναπαρήγαγαν άρθρο του Guardian, το οποίο είχε κλασικές δημοσιογραφικές χαριτωμενιές για πράγματα που δεν κατανοούσε ο δημοσιογράφος. Οι ελληνικοί ειδησεογραφικοί και «ειδησεογραφικοί» ιστοτόποι πρόσθεσαν και το δικό τους αλατοπίπερο για να το κάνουν περισσότερο πικάντικο, τραβώντας από τα αυτιά μια έρευνα χωρίς ιδιαίτερη ουσία, για να δημιουργήσουν σκανδαλώδη είδηση από το τίποτα.

Ο λόγος γίνεται για την είδηση που στα ελληνικά μέσα κυκλοφόρησε ως «Οταν τα ιντερνετικά ρομπότ τσακώνονται για τον… Μέγα Αλέξανδρο!», «Τα ρομπότ του Internet τσακώνονται στη Wikipedia για τον Μέγα Αλέξανδρο!», «Τα ρομπότ που δημιουργούν το περιεχόμενο της wikipedia τσακώνονται για τον Μέγα Αλέξανδρο», «Καβγάς ρομπότ στη Wikipedia για τον Μ.Αλέξανδρο».

Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι το άρθρο (και στο Guardian) είναι απλά δημοσιογραφία εντυπωσιασμού. Τα περισσότερα που αναφέρονται δεν τεκμαίρονται από την αναφερόμενη έρευνα η οποία περιορίζεται σε ποσοτικά δεδομένα και στατιστικές χωρίς να εξετάζει κάτι σε βάθος, ούτε να ασχολείται με τη φύση των αναιρέσεων. Εξαιρετική πλάκα έχει το παρακάτω:

μία από τις πιο σκληρές μάχες ανάμεσα σε bots διεξήχθη μεταξύ του 2009-2010. Το Xqbot και το Darknessbot άρχισαν μια μάχη η οποία αφορούσε 3.629 διαφορετικά λήμματα, από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τη βρετανική ποδοσφαιρική ομάδα Αστον Βίλα. Το Xqbot έσβησε πάνω από 2.000 διορθώσεις που είχε κάνει το Darknessbot και το τελευταίο αντεπιτέθηκε σβήνοντας πάνω από 1.700 αλλαγές που είχε επιφέρει το πρώτο στο περιεχόμενο της Wikipedia.

Τα bot δεν έχουν νοημοσύνη, ούτε αισθήματα, για να αντεπιτεθούν. Μπορεί να έχουν διαφορετικές ρυθμίσεις ή να ανταποκρίνονται σε αλλαγές που έγιναν από χρήστες, στην συγκεκριμένη περίπτωση μετακινήσεις λημμάτων, οπότε κάποιες από τις επεξεργασίες των bot εκφράζουν επεξεργασίες που έγιναν από τρίτους χρήστες, ούτε καν τους δημιουργούς/χειριστές τους.

Χαρακτηριστικό της προχειρότητας του άρθρου (και όσων ακολούθησαν) είναι ότι παρέλειπε να συμπεριλάβει σύνδεσμο προς την ίδια την δημοσιευμένη έρευνα: «Even good bots fight: The case of Wikipedia«. Αν την διαβάσει κανείς, θα διαπιστώσει ότι τα ειδησεογραφικά συμπεράσματα δεν προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από την έρευνα. Σε αυτή δεν γίνεται καμία αναφορά ούτε σε τίτλους λημμάτων, ούτε σε συγκεκριμένα bot, αλλά μόνο σε τάσεις επεξεργασιών. Και βέβαια, η δημοσιογραφική εστίαση σε συγκεκριμένα λήμματα που μπορεί να κάνουν κλικ στους αναγνώστες απέχει πολύ από την πραγματικότητα, όπως ουσιαστικά και οι περισσότερες πληροφορίες που μεταφέρουν αυτά τα άρθρα.

Για να το καταλάβουμε καλύτερα, τα bot που χρησιμοποιούνται στην Wikipedia, είναι προγραμματάκια που τρέχουν αυτόνομα ή ημιαυτόνομα, και στο συντριπτικό ποσοστό τους κάνουν εντελώς βαρετές, συνήθως τεχνικές εργασίες. Διόρθωση συνδέσμων μεταξύ λημμάτων, στίξης, διορθώσεις κώδικα, αρχειοθετήσεις, που θα ήταν βαρετό, αργό, ή πολύπλοκο για να το κάνει κάποιος άνθρωπος. Τροποποιήσεις ουσιαστικών πληροφοριών δεν γίνονται από bot.

Λαμβάνοντας υπόψη την φύση των επεξεργασιών των bot, θα έπρεπε κάποιος να αντιληφθεί ότι σε όποιο λήμμα και αν έκανε επεξεργασία ένα bot, αυτή η επεξεργασία είναι πιθανότερο να μην αφορούσε κάτι ορατό στη σελίδα, καθώς ήταν απόλυτα τεχνικής φύσης, και πιθανά η ουσία να αφορούσε ένα διαφορετικό λήμμα. Ο πιασάρικος τίτλος που εμπλέκει στην ίδια φράση τη Wikipedia, ένα «καβγά» και τον Μεγαλέξαντρο (στα ελληνικά site), απλά επιχειρεί να δημιουργήσει την υποψία κάποιου σκανδάλου. Γι’αυτό και η αναφορά γίνεται στο λήμμα για τον Αλέξανδρο (κάποια έχουν και σχετική εικόνα, και όχι την Άστον Βίλα ή άλλο από τα χιλιάδες λήμματα που επεξεργάστηκαν. 🙂

Έχουμε λοιπόν πολυεπεξεργασία τεχνικής φύσης διάφορων λημμάτων όπου δεν έχει σημασία το θέμα του λήμματος. Τα περισσότερα bot ανάλογα με τις ρυθμίσεις τους, απλά ανταποκρίνονται και διορθώνουν ή συμπληρώνουν κενά ή προβλήματα που προκύπτουν μετά από επεξεργασίες λημμάτων που έγιναν από πραγματικούς ανθρώπους. Στην περίπτωση του DarknessBot (αφού χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα) μιλάμε για διορθώσεις ανακατευθύνσεων μεταξύ τίτλων λημμάτων, και στο Xqbot επίσης την προηγούμενη εργασία και επιπλέον κάποιες άλλες, με παλιότερα κυριότερη την τοποθέτηση συνδέσμων προς λήμματα για το ίδιο θέμα σε Βικιπαίδειες άλλων γλωσσών. Αμφότερα ανταποκρίνονται σε επεξεργασίες (μετονομασίες και δημιουργίες λημμάτων) που έκαναν πραγματικοί άνθρωποι, και μάλιστα όχι στο λήμμα «Alexander the Great” αλλά αλλού! Μιλάμε για τόσο βαρετές και άνευ ενδιαφέροντος επεξεργασίες όπως η ενημέρωση του αγγλικού λήμματος για τη μετονομασία του αντίστοιχου λήμματος στην Ταταρική Βικιπαίδεια, μια ενημέρωση που έκανε το ίδιο bot και στην Ελληνική Βικιπαίδεια. 😃

Με δεδομένο ότι κάθε bot κάνει συγκεκριμένες εργασίες, μου φάνηκε εξαρχής παράξενο το DarknessBot να έχει επεξεργαστεί το λήμμα Alexander the Great, καθώς το συγκεκριμένο bot διορθώνει μόνο σελίδες διπλής ανακατεύθυνσης (που προκύπτουν ακούσια από μετονομασίες λημμάτων) και όχι λήμματα με περιεχόμενο. Αυτό και το Xqbot (που κάνει και αυτή την εργασία) θα μπορούσαν να έχουν επεξεργαστεί τις ίδιες σελίδες ανακατεύθυνσης και όντως να έχουν διορθώσει το ένα το άλλο, όχι βέβαια επειδή εχθρεύονται το ένα το άλλο αλλά ανταποκρινόμενα σε συχνές μετονομασίες κάποιων άλλων λημμάτων, σίγουρα όμως όχι αυτό το λήμμα. Το έψαξα και είχα δίκιο.

Το DarknessBot δεν έχει επεξεργαστεί ποτέ το Alexander the Great και το Xqbot έχει διορθώσει μόνο συνδέσμους προς άλλες Βικιπαίδειες. Κανένας καυγάς, καμιά συνωμοσία, κανένα εθνικό σκάνδαλο… 😛 Δεν αποκλείεται αυτά τα δύο και πολλά άλλα bot να έχουν αναστρέψει ή ουσιαστικά διορθώσει επεξεργασίες μεταξύ τους, αλλά σίγουρα πρόκειται για εντελώς τετριμμένα ζητήματα. Αυτό που έγραψε ο δημοσιογράφος του Guardian και αναπαρήγαγαν και αναβάθμισαν άκριτα οι δικοί μας δεν συνέβη ως γεγονός… Λίγο κάτι που άκουσε και δεν κατάλαβε, λίγο από άλλα πράγματα που επίσης δεν ήξερε, και η επιθυμία για κέντρισμα του ενδιαφέροντος, να σου το scoop. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι όπως είναι γραμμένο το άρθρο και όπως το αναπαράγουν τα ελληνικά site λέει με σιγουριά ότι το βεβαιώνει μια επιστημονική έρευνα, κάτι που αν δει κανείς δεν το κάνει (και κανένα ειδησεογραφικό άρθρο δεν φρόντισε να συμπεριλάβει σύνδεσμο προς το ίδιο το paper).

Πιθανολογώ, επειδή δεν αξίζει να διερευνηθεί περισσότερο, ότι οι επεξεργασίες που χαρακτηρίζονται ως αναιρέσεις στην έρευνα, ειδικά αυτών των δύο bot αλλά πιθανά και πολλών ακόμη να έχουν να κάνουν με μαζικές μετονομασίες λημμάτων που σύντομα επαναφέρθηκαν στον αρχικό τους τίτλο. Αυτό μπορεί να αφορούσε κάποια πρωτοβουλία χρήστη που έκανε τις μετονομασίες και αναιρέθηκαν από άλλους χρήστες – για ουσιαστικούς λόγους- αλλά ενδεχομένως και βανδαλισμό τύπου «Willy on Wheels«. Υπήρχε κάποτε ένας βάνδαλος που έκανε μαζικές μετονομασίες λημμάτων προσθέτοντας στον τίτλος τους «… on wheels». Φυσικά τα bot της Wikipedia που παρακολουθούν όλες τις μετονομασίες έκαναν όπως πάντα τη δουλειά τους, προσπαθώντας αυτόματα να διορθώσουν τις διπλές ανακατευθύνσεις τίτλων προς το νέο τίτλο. Η αναίρεση των βανδαλισμών, με την επαναφορά των λημμάτων στο σωστό τους τίτλο, φυσικά ενεργοποιούσε και πάλι τα bot να ξαναδιορθώσουν τις διπλές ανακατευθύνσεις προς τον αρχικό τίτλο.

Τα καημένα τα bot, έκαναν σωστά την δουλειά τους διορθώνοντας την Wikipedia και να τους προσάπτουμε ότι «τσακώνονται για τον Μέγα Αλέξανδρο»!!!